Στον καρκίνο του ορθού έχουμε οργανώσει μια εξαιρετική ομάδα ειδικών. Χειρουργοί, ογκολόγοι και ακτινοθεραπευτές ενώνουμε τις δυνάμεις μας και πετυχαίνουμε το καλύτερο για τους ασθενείς μας. Άλλωστε, η θεραπεία του καρκίνου του ορθού έχει αλλάξει δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες και ζούμε πλέον την εποχή του θριάμβου της διεπιστημονικής αντιμετώπισης. Λιγότερες υποτροπές, μεγαλύτερες πιθανότητες πλήρους ίασης και πολύ λιγότερες μόνιμες στομίες. Ο καρκίνος του ορθού νικιέται με προσεκτικά οργανωμένες κινήσεις: χημειοθεραπεία – ακτινοθεραπεία – χειρουργείο, ότι χρειασθεί για να κοιτάμε με σιγουριά και αισιοδοξία τον ασθενή μας.
Τι είναι το ορθό
Το ορθό είναι το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου πριν αυτό καταλήξει στον πρωκτό. Βρίσκεται μέσα στην πύελο, ανάμεσα στα κόκκαλα της λεκάνης. Το ορθό έχει μήκος γύρω στα 12cm και έχει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της κένωσης του εντέρου. Τα τελευταία ελάχιστα εκατοστά του ορθού περιβάλλονται από τους σφικτήρες του πρωκτού που ελέγχουν την εγκράτεια του εντέρου.
Γιατί ο καρκίνος του ορθού είναι διαφορετικός από τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Αν και το ορθό αποτελεί τμήμα του παχέος εντέρου, ο καρκίνος του ορθού έχει μερικές σημαντικές διαφορές από τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Πρόκειται για διαφορές στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται και υποτροπιάζει, αλλά και στον τρόπο που χειρουργείται. Άλλωστε, στο ορθό έχουμε σταθερό στόχο να εξασφαλίσουμε την ίαση αλλά και την ποιότητα της ζωής διατηρώντας τη φυσιολογική οδό για την τουαλέτα.
Σε τι έχει αλλάξει ο τρόπος χειρουργικής του καρκίνου του ορθού;
Το μεγάλο πρόβλημα με τον καρκίνο του ορθού ήταν πάντα οι “τοπικές υποτροπές”. Αυτό σημαίνει ότι ενώ ο χειρουργός είχε την εντύπωση ότι είχε αφαιρέσει όλο τον όγκο και τους λεμφαδένες του εντέρου, στην πραγματικότητα, κύτταρα ή μικρά κομμάτια όγκου είχαν παραμείνει στο σώμα και αναπτύσσονταν μετά την επέμβαση. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, το ποσοστό ασθενών στους οποίους ο καρκίνος υποτροπίαζε έφθανε το 30-40% (δηλαδή ένας στους τρεις). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειώνεται ιδιαίτερα η διάρκεια αλλά και να χειροτερεύει πολύ η ποιότητα ζωής. Με τις μελέτες του RJ Heald από το Basingstoke (North Hampshire) διαπιστώθηκε ότι με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική, το ποσοστό τοπικής υποτροπής μπορεί να μειωθεί και κάτω από το 10%. Η τεχνική χαρακτηρίστηκε ως μια από τις μεγαλύτερες προόδους της εγχειρητικής και ονομάζεται Χαμηλή Πρόσθια Εκτομή με Ολική Εκτομή του Μεσο-ορθού (LAR-TME) και το 2002 επισκέφθηκα το συγκεκριμένο νοσοκομείο και εκπαιδεύτηκα από τους πρωτοπόρους.
Πότε δίνουμε ακτινοβολία και χημειοθεραπεία στον καρκίνο του ορθού;
Μετά από αρκετές διεθνείς μελέτες και δοκιμές γνωρίζουμε ότι η ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία πρέπει να δίνεται σε ασθενείς με συγκεκριμένες ενδείξεις πριν το χειρουργείο. Δεν είναι όλοι οι ασθενείς υποψήφιοι για την προεγχειρητική (neo-adjuvant) θεραπεία. Η ομάδα μας χειρουργοί, ογκολόγοι και ακτινοθεραπευτές στο ογκολογικό συμβούλιο αποφασίζουμε και ενημερώνουμε τον ασθενή για την καλύτερη επιλογή. Εάν σύμφωνα με τα στοιχεία της προεγχειρητικής σταδιοποίησης ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί με ασφάλεια, η ακτινοβολία δεν είναι απαραίτητη.
Μπορεί ένας καρκίνος ορθού να αντιμετωπισθεί χωρίς χειρουργείο; Τι είναι το Watch and Wait;
Υπάρχει και το όνειρο. Η πλήρης παθολογοανατομική ανταπόκριση, δηλαδή η εξαφάνιση του καρκίνου με συνδυασμό χημειο-ακτινοθεραπείας και χωρίς χειρουργείο. Ιδιαίτερη σημασία έχει σε αυτές τις περιπτώσεις η προσεκτική μελέτη πριν τη λήψη αποφάσεων αλλά και η καλή ενημέρωση του ασθενούς. Η συντηρητική αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού απαιτεί την άριστη συνεργασία ιατρού και ασθενούς αλλά και την πλήρως ενημερωμένη συναίνεση του ασθενούς καθώς η παρακολούθηση είναι απαιτητική. Παρακολουθώ μια μικρή ομάδα ασθενών μου οι οποίοι έχουν με ασφάλεια αποφύγει το χειρουργείο και οδεύουν προς την οριστική θεραπεία μόνο με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Παρακολουθούμε και περιμένουμε λοιπόν μέχρι την ίαση.
Τι είναι η χαμηλή πρόσθια εκτομή με ΤΜΕ
Η χαμηλή πρόσθια εκτομή με ολική εκτομή του μεσοορθού (ΤΜΕ) είναι η κορυφαία επέμβαση στη χειρουργική του παχέος εντέρου. Είναι ο τρόπος να χειρουργούμε τον καρκίνο του ορθού με αποτελεσματικότητα ελπίζοντας στην ίαση. Είναι η τεχνική με την οποία αφαιρούμε το ορθό μέχρι τους σφικτήρες και ενώνουμε το έντερο ώστε ο ασθενής να αποφύγει την κολοστομία. Με τη χαμηλή πρόσθια εκτομή, οι ασθενείς μας ξεκινούν με δύναμη, ελπίδα και ποιότητα τη ζωή μετά τον καρκίνο. Η επέμβαση γίνεται ανοικτά, λαπαροσκοπικά, ρομποτικά, από την κοιλιά ή από τον πρωκτό, μικρή σημασία έχει η πρόσβαση. Σημασία έχει η άριστη τεχνική που εγγυάται το τέλειο αποτέλεσμα. Στους ασθενείς μας εφαρμόζουμε την καλύτερη τεχνική προσαρμοσμένη στις ανάγκες των τοπικών συνθηκών.
Πότε η χειρουργική του καρκίνου του ορθού απαιτεί κολοστομία;
Σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνων που βρίσκονται πολύ κοντά στον πρωκτό, οι σφικτήρες δεν μπορούν να διασωθούν διότι τότε θα αφήναμε καρκινικό ιστό μέσα στο σώμα. Τότε εκτελείται η επέμβαση που ονομάζεται Κοιλιοπερινεϊκή Εκτομή και αφαιρούνται οι σφικτήρες με το δέρμα και το λίπος γύρω από τον πρωκτό. Το υγιές έντερο, τοποθετείται στο τοίχωμα της κοιλιάς όπου δημιουργείται η κολοστομία. Τα κόπρανα σε αυτήν την περίπτωση απορρίπτονται σε ένα σάκο που κολλάει στο δέρμα. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι κοιλιοπερινεϊκές εκτομές ήταν πολύ συχνές επεμβάσεις λόγω μιας λανθασμένης εκτίμησης των χειρουργών. Η χειρουργική κοινότητα πίστευε ότι ακόμη και καρκίνοι που βρίσκονταν 7-10cm μακριά από τον πρωκτό πρέπει να χειρουργούνται με κοιλιοπερινεϊκή εκτομή ώστε να εξασφαλίζονται καλύτερα ογκολογικά όρια. Τελικά, μόνο όσοι καρκίνοι βρίσκονται στα τελευταία 2-3cm του εντέρου απαιτούν μόνιμη κολοστομία και αυτοί είναι λιγότεροι από 10%.
Tι είναι η προφυλακτική ειλεοστομία;
Όταν ένας καρκίνος στο ορθό βρίσκεται πολύ κοντά στον πρωκτό αλλά μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς να πειραχτούν οι σφικτήρες, τότε το έντερο ενώνεται ξανά πολύ βαθιά μέσα στην πύελο σε μια εξαιρετικά δύσκολη τεχνικά επέμβαση. Η ένωση αυτή του εντέρου ονομάζεται “αναστόμωση” και επιτρέπει τη φυσιολογική κένωση του εντέρου. Το πρόβλημα που προκύπτει σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η δύσκολη επούλωση της αναστόμωσης που μπορεί να ανοίξει και περιεχόμενο του εντέρου να διαφύγει μέσα στην κοιλιά. Τότε υπάρχει λοίμωξη που μπορεί να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στον ασθενή αλλά και να καταστρέψει τελικά την αναστόμωση. Στις αναστομώσεις που γίνονται πολύ κοντά στον πρωκτό, το ποσοστό αυτών των διαφυγών είναι σημαντικό και για την προστασία αυτής της ένωση του εντέρου, ο χειρουργός μπορεί να επιλέξει να κατασκευάσει μια “προφυλακτική ειλεοστομία”. Η στομία αυτή είναι προσωρινή και κλείνει εύκολα με μια μικρή επέμβαση 4-6 εβδομάδες μετά το μεγάλο χειρουργείο.
