Οι περισσότεροι ασθενείς τρομάζουν όταν διαβάζουν μια διάγνωση που τους αφορά και δεν την έχουν ακούσει ποτέ πριν. Όμως οι στρωματικοί όγκοι δεν είναι καρκίνος, είναι όγκοι που στη μεγάλη τους πλειοψηφία θεραπεύονται με χειρουργείο ή και φάρμακα. Τις πιο πολλές φορές μάλιστα, το χειρουργείο γίνεται λαπαροσκοπικά και δεν χρειάζεται να αφαιρεθεί μεγάλο τμήμα του στομάχου. Έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές αγχωμένους ασθενείς που τελικά θεραπεύτηκαν με μια περισσότερο ή λιγότερο απλή χειρουργική επέμβαση χωρίς κανένα άλλο πρόβλημα.
Τι είναι οι στρωματικοί όγκοι;
Οι στρωματικοί όγκοι δεν είναι καρκίνος. Οι στρωματικοί όγκοι του πεπτικού συστήματος είναι σπάνιοι και προέρχονται από τα διάμεσα κύτταρα του Cajal. Τα κύτταρα αυτά ανήκουν στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και βρίσκονται στο τοίχωμα των οργάνων του πεπτικού συστήματος όπου θεωρείται ότι έχουν ρόλο βηματοδότη. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται ως GIST (Gastro-Intestinal Stromal Tumor) και αποτελούν τους συχνότερους μεσεγχυματογενείς όγκους.
Ποια είναι η συχνότερη εντόπιση των στρωματικών όγκων;
Περισσότερα από τα μισά GIST εντοπίζονται στο στομάχι ενώ η αμέσως συχνότερη εντόπιση είναι στο λεπτό έντερο. Ακολουθούν ο οισοφάγος και το παχύ έντερο ως θέσεις εντόπισης και ακόμη πιο σπάνια το επίπλουν ή και το περιτόναιο.
Τα GIST (στρωματικοί όγκοι) είναι κακοήθεις;
Οι στρωματικοί όγκοι δεν είναι καρκίνος αλλά υπάρχει ακόμη μια γενική ασάφεια σχετικά με τον καλοήθη ή κακοήθη χαρακτήρα των GIST. Παλαιότερα, πιστεύαμε ότι οι περισσότεροι στρωματικοί όγκοι είναι καλοήθεις και δεν δίνουν μεταστάσεις ούτε και υποτροπιάζουν εύκολα. Σήμερα αυτή η θεώρηση έχει αλλάξει. Η εντόπιση της γενετικής βάσης της νόσου στη διαταραχή του γονιδίου c-kit, οδήγησε στην αναγνώριση ότι όλοι οι στρωματικοί όγκοι έχουν κακοήθη δυναμική. Κατά συνέπεια κάθε στρωματικός όγκος πρέπει να αντιμετωπίζεται επιθετικά σαν να ήταν με βεβαιότητα κακοήθης. Το καλό είναι ότι έχουμε πολύ αποτελεσματικές τεχνικές ώστε να εκριζώνουμε αυτήν την κακοήθεια.
Τι συμπτώματα μπορεί να έχει ένας ασθενής με στρωματικό όγκο στομάχου (GIST);
Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι στρωματικοί όγκοι δεν έχουν συμπτώματα. Όταν αυτά εμφανίζονται, τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και εξαρτώνται περισσότερο από το μέγεθος και τη θέση του όγκου. Συνήθως υπάρχουν δυσπεπτικά ενοχλήματα ή ίσως αίσθημα καψίματος. Εάν ο όγκος μεγαλώσει πολύ μπορεί να εμφανισθούν αποφρακτικά φαινόμενα ή και αιμορραγία. Τις πιο πολλές φορές η διάγνωση γίνεται τυχαία μετά από μια γαστροσκόπηση
Πως γίνεται η διάγνωση ενός στρωματικού όγκου του στομάχου;
Τις περισσότερες φορές η υποψία για την ύπαρξη ενός στρωματικού όγκου τίθεται κατά τη διάρκεια μιας γαστροσκόπησης. Τα GIST μεγαλώνουν μέσα στο τοίχωμα του στομάχου και πολλές φορές δεν είναι εύκολα προσβάσιμα για τη λήψη υλικού για βιοψία. Αποτέλεσμα είναι η επιβεβαίωση της διάγνωσης να απαιτεί βιοψία η οποία λαμβάνεται κατά τη διάρκεια ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος. Στη μελέτη του ασθενούς θα απαιτηθεί η διενέργεια αξονικής τομογραφίας ώστε να ελεγχθεί η πιθανότητα απομακρυσμένων μεταστάσεων αλλά και να επιβεβαιωθεί η ακριβής θέση του όγκου.
Ποια είναι η θεραπεία των στρωματικών όγκων;
Η κύρια θεραπεία των στρωματικών όγκων είναι χειρουργική. Ο όγκος πρέπει να αφαιρείται σε υγιή όρια χωρίς συνήθως να απαιτούνται τα εκτεταμένα χειρουργεία που αφορούν τον καρκίνο του στομάχου. Επίσης δεν απαιτείται η εκτέλεση λεμφαδενικού καθαρισμού. Η εξαίρεση των στρωματικών όγκων μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά με όφελος για τον ασθενή τη μικρή εγχειρητική τομή, την ταχύτερη ανάρρωση και τον ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο. Η απόφαση για την ανοικτή ή λαπαροσκοπική προσπέλαση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος και την ακριβή θέση του όγκου. Στο στομάχι υπάρχουν κάποιες θέσεις που προσφέρονται τεχνικά για λαπαροσκοπική εκτομή αλλά και άλλες θέσεις όπου η ανοικτή επέμβαση είναι προτιμότερη.
Υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία για τα GIST;
Εδώ και δέκα περίπου χρόνια παρατηρήθηκε ότι ένα φάρμακο που σχεδιάστηκε για τη θεραπεία της μυελογενούς λευχαιμίας ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό στους στρωματικούς όγκους. Το Imatinib (Gleevec) χρησιμοποιείται σε όγκους που δεν μπορούν να εξαιρεθούν χειρουργικά, σε όγκους που έχουν επικίνδυνα ιστολογικά χαρακτηριστικά και σε όγκους που εμφανίζουν μεταστάσεις. Παρά τα καλά αποτελέσματα της φαρμακευτικής αγωγής όμως η πρώτη γραμμή θεραπείας παραμένει η χειρουργική επέμβαση.
Τι σημαίνει εκτίμηση κινδύνου στους στρωματικούς όγκους;
Η εκτίμηση κινδύνου (risk assesment) γίνεται πολύ απλά με ένα πίνακα όπου τοποθετώντας στοιχεία όπως το μέγεθος του όγκου, η θέση του και η ταχύτητα πολλαπλασιασμού, κατηγοριοποιούμε τον κίνδυνο να εμφανιστεί ξανά μετά το χειρουργείο. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου πρέπει να λάβουν και φαρμακευτική αγωγή. Μπορείτε να υπολογίσετε μαζί με τον ιατρό τον κίνδυνο να εμφανιστεί ξανά το GIST με κάποιον από τους online υπολογιστές κινδύνου όπως αυτός από το MSKCC.
Πότε χρειάζεται μοριακός έλεγχος στο GIST;
Ο μοριακός έλεγχος γίνεται ώστε να ανιχνεύσουμε μεταλλάξεις και να μας κατευθύνει στην ακριβή δοσολογία του φαρμάκου αλλά και στην επιλογή ενός εναλλακτικού φαρμάκου όταν το Imatinib δεν είναι πολύ αποτελσματικό. Οι αποφάσει αυτές θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα σε συνεργασία με παθολόγο – ογκολόγο και ιδανικά στα πλαίσια ογκολογικού συμβουλίου.
