Skip to main content

Η δυσκοιλιότητα

Ένας στους 10 ανθρώπους στο δυτικό κόσμο είναι δυσκοίλιος, ενώ πολλοί περισσότεροι έχουν κάποια επεισόδια δυσκοιλιότητας στη ζωή τους. Όμως, η δυσκοιλιότητα είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε πολλά διαφορετικά αίτια και δεν είναι μια ασθένεια από μόνη της. Ακόμη και ο ορισμός της δυσκοιλιότητας δεν είναι πάντα σαφής με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να θεωρούν τον εαυτό τους δυσκοίλιο χωρίς στην πραγματικότητα να είναι. Γενικά, η δυσκοιλιότητα σχετίζεται τόσο με τη συχνότητα των κενώσεων όσο και με τη δυσκολία με την οποία το έντερο αδειάζει το περιεχόμενό του. Για να τεθεί η διάγνωση, θα πρέπει να πληρούνται τα κριτήρια της Ρώμης σύμφωνα με τα οποία:

  1. Ένας ασθενής πρέπει να εμφανίζει δύο ή περισσότερα συμπτώματα από τα παρακάτω:
    • Δυσκολία σε περισσότερες από 1 στις 4 κενώσεις
    • Σκληρά κόπρανα σε περισσότερες από 1 στις 4 κενώσεις
    • Αίσθηση ότι το έντερο δεν έχει αδειάσει σε περισσότερες από 1 στις 4 κενώσεις
    • Αίσθηση απόφραξης του εντέρου σε περισσότερες από 1 στις 4 κενώσεις
    • Ανάγκη για χειρισμούς προκειμένου να αδειάσει το έντερο σε περισσότερες από 1 στις 4 κενώσεις (κένωση με δακτυλική βοήθεια ή πίεση στο περίνεο)
    • Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα
  2. Να μην έχουμε μαλακά κόπρανα χωρίς τη χρήση υπακτικών
  3. Να μην έχει τεθεί η διάγνωση του ευερεθίστου εντέρου

Τα φαινόμενα αυτά να υπάρχουν για τουλάχιστον 3 μήνες με έναρξη των συμπτωμάτων τουλάχιστον 6 μήνες προηγουμένως.

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας;

Συνηθισμένα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη δυσκοιλιότητα είναι οι αραιές και δύσκολες κενώσεις με σκληρά κόπρανα, η αίσθηση ότι το έντερο δεν αδειάζει, το πρήξιμο της κοιλιάς, ο πόνος ακόμη και ο εμετός. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό και καλή και προσεκτική  κλινική εξέταση από τον ιατρό ώστε να καταγραφούν και να αξιολογηθούν με ακρίβεια τα συμπτώματα.

Ποια είναι τα αίτια της δυσκοιλιότητας;

Τα αίτια της δυσκοιλιότητας μπορούν γενικά να διακριθούν σε όσα συνδυάζονται με συνήθειες και συμπεριφορές και σε όσα αίτια αποτελούν επίσημες ασθένειες.

Συμπεριφορές και συνήθειες της ζωής που οδηγούν σε δυσκοιλιότητα είναι η έλλειψη φυτικών ινών από τη διατροφή, η μειωμένη πρόσληψη υγρών, η μεγάλη κατανάλωση γαλακτοκομικών, η αλλαγή περιβάλλοντος (όπως ένα ταξίδι), το stress και η έλλειψη φυσικής άσκησης και οι επίσημες διατροφικές διαταραχές.

Μερικά φάρμακα μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα όπως ο σίδηρος, τα αντιόξινα που περιέχουν ασβέστιο, τα αντικαταθλιπτικά αλλά και η κατάχρηση υπακτικών που σε βάθος χρόνου αδυνατίζουν τους μυς του εντέρου.

Τέλος υπάρχουν ασθένειες που οδηγούν σε δυσκοιλιότητα όπως ο υποθυρεοειδισμός, η νόσος Parkinson, η κατάθλιψη αλλά και κάθε κατάσταση που προξενεί πόνο στην κένωση όπως η αιμορροϊδοπάθεια ή η ραγάδα του πρωκτού. Φυσικά, η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι εκδήλωση παθήσεων του εντέρου όπως η εκκολπωματική νόσος ή και ο καρκίνος του εντέρου.

Τι εξετάσεις χρειάζεται να γίνουν όταν υπάρχει δυσκοιλιότητα;

Σε πολλές περιπτώσεις ιδίως νέων ανθρώπων, η διάγνωση μπορεί να τεθεί από το ιστορικό και οι διαγνωστικές εξετάσεις να περιορισθούν στο ελάχιστο. Πρακτικά όμως, σε κάθε ασθενή με έντονα ή μακροχρόνια συμπτώματα πρέπει να ελέγχεται το παχύ έντερο με κολονοσκόπηση ώστε να αποκλεισθούν επίσημες ασθένειες που απαιτούν ειδική θεραπεία. Εάν με την κολονοσκόπηση αποκλεισθούν οι επικίνδυνες καταστάσεις, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να χωρισθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Σε εκείνους που έχουν ένα αδρανές έντερο που δεν προωθεί αποτελεσματικά το περιεχόμενό του και σε εκείνους που δεν μπορούν να αδειάσουν το έντερο όταν τα κόπρανα έχουν φθάσει χαμηλά στο ορθό (αποφρακτική δυσχεσία).

Η μελέτη της κινητικότητας του παχέος εντέρου γίνεται με μια ειδική εξέταση που μετρά το χρόνο διέλευσης από το παχύ έντερο (transit study). Για την εξέταση αυτή, ο εξεταζόμενος καταπίνει μια σειρά από μικρά σφαιρίδια που είναι ορατά σε μια απλή ακτινογραφία. Για τις επόμενες ημέρες, γίνονται διαδοχικές ακτινογραφίες και καταγράφουμε την ταχύτητα διέλευσης των δεικτών.

Η μελέτη της τελικής φάσης της κένωσης του εντέρου μπορεί να γίνει με το αφοδευματογράφημα (defecography). Σε αυτήν της εξέταση, χορηγούμε υποκλυσμό με ακτινοσκιερή ουσία και παρατηρούμε στο ακτινοσκοπικό μηχάνημα την κένωση του εντέρου. Η εξέταση δίνει πληροφορίες τόσο για την ανατομία του ορθού και του περινέου όσο και για τη λειτουργικότητά τους.

Υπάρχουν περιπτώσεις που η δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται χειρουργικά;

Κατ΄ αρχήν πρέπει να αντιμετωπίζονται όσες καταστάσεις δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα στο έντερο όπως η αιμορροϊδοπάθεια, οι ραγάδες ή η εκκολπωματική νόσος. Η λύση αυτών των προβλημάτων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τον ασθενή.

Σε πολύ καλά επιλεγμένους ασθενείς στους οποίους έχει διαπιστωθεί πολύ αργή διάβαση του εντέρου (slow transit constipation) μπορεί να απαιτηθεί αφαίρεση μεγάλου τμήματος ή και σχεδόν όλου του παχέος εντέρου. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και στοχεύει στην αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που δεν κινείται αποτελεσματικά. Επίσης το περιεχόμενο μετά την επέμβαση γίνεται πολύ μαλακό γεγονός που βοηθά στα αποφρακτικά φαινόμενα.

Εάν διαπιστωθεί αποφρακτική δυσχεσία η οποία οφείλεται σε ανατομικό πρόβλημα (π.χ. ορθοκήλη ή εντεροκήλη), τότε προηγείται η διόρθωση και η αποκατάσταση μιας κατά το δυνατό φυσιολογικής ανατομίας της λειτουργικής μονάδας του ορθού και του περινέου.

Τι μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε τη δυσκοιλιότητα

Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσετε τη καλή λειτουργία του εντέρου είναι η ισορροπημένη διατροφή η οποία πρέπει να είναι και πλούσια σε φυτικές ίνες. Οι ίνες είναι απαραίτητες για τη γενική υγεία και κυρίως για την ομαλή λειτουργία του παχέος εντέρου. Οι ίνες απορροφώντας νερό δίνουν όγκο στην τροφή που καταναλώνουμε με αποτέλεσμα την καλύτερη ρύθμιση της κένωσης του εντέρου. Η έλλειψη ινών στη διατροφή οδηγεί σε δυσκοιλιότητα. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν εάν ακολουθήσετε δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα.

Η αύξηση της πρόσληψης ινών γίνεται σταδιακά με την προσθήκη στο διαιτολόγιο των τροφών της λίστας που ακολουθεί. Είναι πιθανό τις πρώτες ημέρες της νέας δίαιτας να αισθανθείτε άβολα και να παρατηρήσετε αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου σας. Αυτό είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο και θα περάσει σύντομα. Χρειαζόμαστε περίπου 18gr ινών την ημέρα στη διατροφή μας.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες πρέπει να τα παίρνετε μόνο μετά από συμβουλή ιατρού.